W związku z wnioskiem Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił dnia 10 marca 2016 r. do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z propozycją nowelizacji przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez rolników pełniących funkcje w radach nadzorczych lub wykonujących pracę w oparciu o umowę zlecenia, tak aby możłiwe było rozliczanie w systemie rocznym przychodu osiąganego przez rolnika z tytułu dodatkowych dochodów np. umów zleceń dla strażaków. W odpowiedzi resort rolnictwa przekazał obszerne wyjaśnienia:
Art. 5b ww. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 277) stanowi, że rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy, został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. l pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) lub powołania do rady nadzorczej, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania ww. umowy, lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, pomimo objęcia go z tego tytułu innym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej połowie minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Rolnik lub domownik wykonujący umowę zlecenia (lub inną ww. umowę) lub pełniący funkcję w radzie nadzorczej może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia społecznego rolników składając w KRUS stosowne oświadczenie. W tym przypadku bowiem obowiązkowym jest ubezpieczenie społeczne powszechne na podstawie ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a ubezpieczenie społeczne rolników ma charakter dobrowolny. Powszechny system ubezpieczeń społecznych, ma bowiem pierwszeństwo przed system ubezpieczenia społecznego rolników. W razie przekroczenia granicznej kwoty przychodu, która wynosi połowę minimalnego wynagrodzenia, z tytułu umowy zlecenia lub innej ww. umowy wykonywanej przez rolnika lub domownika podlegającego ubezpieczeniu społecznemu rolników, w rozliczeniu miesięcznym traci on prawo do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wynika to jednoznacznie z brzmienia w. cyt. art. Sb ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zapis "w rozliczeniu miesięcznym" zawarty w tym przepisie zabezpiecza interesy tych rolników lub domowników, którym zgodnie z zawartą umową wynagrodzenie za wykonanie zlecenia wypłacane jest w innym niż miesięczny systemie, np. po upływie okresu na który umowa została zawarta. Okres ten może być krótszy lub dłuższy niż miesiąc. Zasadę tę stosuje się odpowiednio w przypadku pobierania wynagrodzenia za pełnienie funkcji w radzie nadzorczej.
Propozycja zmiany ww. przepisu art. 5b, zawarta w wystąpieniu KRIR zmierza do tego, aby rozliczenie przychodu osiąganego przez rolnika z tytułu umowy zlecenia albo pełnienia funkcji w radzie nadzorczej następowało w rozliczeniu rocznym, a nie miesięcznym.
Uprzejmie informuje, że taka zmiana nie jest możliwa do wprowadzenia, ponieważ obowiązek ubezpieczenia społecznego rolników powstaje od dnia, w którym spełnione zostały warunki uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, a ustaje z ustaniem tych okoliczności i w tym okresie istnieje obowiązek opłacenia składki w ustawowo określonych terminach. Opóźnienie w opłaceniu należnej składki rodzi obowiązek opłacenia ustawowych odsetek.
Ww. przepis art. 5b stanowi, że rolnik podlega nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, a zgodnie z przepisami ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo tym ubezpieczeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy, a członkowie rad nadzorczych od dnia powołania na członka rady nadzorczej do dnia zaprzestania pełnienia tej funkcji.
W związku z powyższym "rozliczenie miesięczne" przychodu z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, o którym mowa w ww. przepisie art. Sb, dotyczy tylko i wyłącznie okresu, w którym rolnik podlegał innemu ubezpieczeniu, a więc w okresie, kiedy istniał tytuł do tego ubezpieczenia. Inny sposób rozliczenia, np. rozliczenie roczne powodowałby konieczność ustalania prawa do ubezpieczenia z okresem wstecznym, które co do zasady ma charakter dobrowolny, a ponadto istniałaby wątpliwość co do prawa do świadczeń z tytułu ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego w tym okresie lub konieczność dochodzenia zwrotu nienależne pobranych świadczeń.
Jednocześnie pragnę poinformować, że z uwagi na liczną korespondencję wpływającą do MRiRW w sprawie przedmiotowej regulacji, przepisy regulujące podleganie ubezpieczeniu społecznemu przez rolników na styku dwóch systemów ubezpieczeniowych powszechnego i rolnego są wnikliwie analizowane i nie jest wykluczone, że w przyszłości zaproponowane zostaną zmiany w tym obszarze. Ewentualne propozycje zmian zostaną poddane uzgodnieniom z partnerami społecznymi.
(źródło: KRIR)